Hoe kan je als school werken aan een gender en LGBTI inclusief schoolbeleid?
Meer en meer scholen besteden aandacht aan het LGBTI (Lesbisch, Gay, Biseksueel, Transgender en Intersekse) thema. Dat doen ze door er aandacht voor te hebben in de lessen, themadagen te organiseren, gastsprekers uit te nodigen... Dat zijn allemaal waardevolle en noodzakelijke initiatieven om te werken aan een veilig en inclusief schoolklimaat voor LGBTI-leerlingen en het personeel.
Heel vaak zien we dat deze initiatieven getrokken worden door enkele enthousiaste leerkrachten of leerlingen. Maar als deze leerkrachten en/of leerlingen de school verlaten, kan het zomaar zijn dat de aandacht voor het LGBTI-thema verslapt en dat kan zich vertalen in een onveiliger schoolklimaat voor LGBTI-leerlingen en leerkrachten. Om deze thema’s (en andere thema’s) duurzaam in je school te verankeren is het daarom belangrijk om ze op te nemen in het schoolbeleid.
Wat kan er in een LGBTI-schoolbeleid staan?
In tegenstelling tot wat veel scholen denken is het in de meeste gevallen helemaal niet nodig om een compleet nieuw beleidsplan te schrijven over het LGBTI-thema. Elke school heeft al beleidsplannen, een pedagogisch project, een schoolreglement, een anti-pestbeleid, etc. Dus in plaats van een compleet nieuw hoofdstuk toe te voegen, is het in veel gevallen effectiever om de thema’s te integreren in de bestaande teksten.
Er zijn echter nog heel wat andere zaken die in een beleid kunnen staan. Sommige scholen hebben een beleid hoe ze nieuwe leerkrachten opleiden rond LGBTI-thema’s als ze starten, andere scholen hebben een permanente werkgroep met leerlingen en personeel die rond gendergelijkheid, LGBTI en racisme werken.
Hieronder staan nog een aantal voorbeelden:
Gendergelijkheid in de visie
Staat er in het pedagogisch project dat jongens en meisjes gelijk zijn en gelijke kansen verdienen? Dat is een goed startpunt. Om het inclusiever te maken en minder binair kan je een dergelijke tekst herformuleren naar:We geven onze leerlingen gelijke onderwijskansen waarin ze hun talenten maximaal kunnen ontwikkelen, ongeacht hun genderidentiteit, expressie en heersende gendernormen in de maatschappij.
Stereotypen in het schoolbeleid
In sommige reglementen vinden we regels terug die genderstereotypen in de hand helpen. Bijvoorbeeld: Jongens mogen geen make-up dragen of lang haar hebben.
Zorg ervoor dat het reglement gelijk is voor alle leerlingen en durf hier ook norm-kritisch naar te kijken. Wat is voor de school een verzorgd uiterlijk? Gaat het hier over schone kleren, of spelen we soms een beetje voor de modepolitie? Zorg ervoor dat afspraken duidelijk en helder omschreven zijn zonder genderstereotypen en verwachtingen te versterken.
LGBTI in het anti-pest beleid en schoolreglement.
Door in het schoolreglement specifiek te benoemen dat deze school een open school is voor LGBTI-leerlingen maak je het zichtbaar voor iedereen. Heel wat scholen ondervinden dat LGBTI-negatief taalgebruik vaak voorkomt, en door het te benoemen in het schoolreglement kan je hier snel naar verwijzen en attendeer je het personeel dat er effectief gewerkt moet worden aan een veilig schoolklimaat voor LGBTI-jongeren. Een paar zinnen toevoegen in een anti-pest beleid en schoolreglement kunnen dus een grote impact hebben!
8 tips om aan een LGBTI-inclusief schoolbeleid te werken
Elke school is anders en heeft een eigen DNA, daarom kunnen we hier niet een standaard schoolbeleid neerpennen dat voor elke school toepasbaar is. We geven hieronder wel enkele aandachtspunten mee die het gemakkelijker kunnen maken om je eigen schoolbeleid uit te werken.
Het is echter ook mogelijk om begeleiding te krijgen van KLIQ. Meer informatie kan je vinden via deze link
TIP 1 Start een werkgroep op.
Om een gedragen beleid te ontwikkelen stel je een werkgroep samen. Het is noodzakelijk dat deze (tijdelijke) werkgroep een mandaat heeft van de directie. Voordat je start moet er duidelijkheid zijn over de bevoegdheden van deze werkgroep. Probeer in deze werkgroep ook LGBTI-leerlingen en personeel te betrekken.
Tip 2: Laat de werkgroep leden het pedagogisch project en schoolreglement op voorhand doornemen.
Het is lang niet altijd nodig om een compleet nieuw beleid uit te schrijven. Het is veel effectiever om binnen het bestaande beleid en/of schoolreglement een paar zaken aan te passen of toe te voegen. Zorg er dus voor dat de werkgroep leden op voorhand de relevante documenten doorgestuurd krijgen en kunnen doornemen. Als de werkgroep bijeenkomt verspil je geen tijd aan het doorlezen van deze documenten, je kan direct aan de slag gaan als het energieniveau nog hoog ligt.
Tip 3: Begin met een brainstorm
In plaats van direct te gaan schrijven of diepgaande analyses te maken begin je best met een brainstorm. Stel jezelf en je collega’s de volgende vragen:
- Hoe zou de ideale LGBTI-vriendelijke school eruitzien?
- Wat moet er voor mij aan het einde van dit proces echt veranderd zijn? Wat is essentieel voor mij?
- Zijn er mogelijke struikelblokken?
Tip 4: Inventariseer, wat is er al op school?
Op elke school kan je beleidsdocumenten terugvinden. Het kan gaan om een schoolreglement, een antipestbeleid, een visietekst enz. In veel van deze teksten kunnen aanknopingspunten gevonden worden met de thema’s gender en LGBTI. Door deze aanknopingspunten te identificeren hoeft een school niet vanaf nul te beginnen.
Stel de volgende vragen bij het inventariseren:
- Staat er iets in het schoolreglement dat ons kan helpen?
- Worden gelijke onderwijskansen vermeld?
- Staat er iets in over de universele kinderrechten en/of mensenrechten?
- Wat staat er in het antipestbeleid dat ons kan helpen?
Soms kan je door kleine aanpassingen een huidig beleid LGBTI inclusief maken. Bijvoorbeeld:
In het schoolreglement staat dat er binnen de school geen ruimte is voor discriminatie. Men kan dit herformuleren door een aantal elementen toe te voegen, zoals: In onze school is geen ruimte voor discriminatie, we sluiten niemand uit op basis van huidskleur, afkomst, cultuur, religie, seksuele oriëntatie, genderidentiteit, socio-economische status en andere kenmerken.
Tip 5: Maak een lijst van zaken die nog moeten worden toegevoegd in het bestaande schoolbeleid en/of schoolreglement.
Overloop de resultaten van de brainstorm oefening aan de hand van de volgende vraag:
Welke essentiële zaken die in de brainstorm vermeld werden zijn nog niet aangepakt en hoe kunnen we dit veranderen?
De punten die hieruit komen zijn werkpunten waar misschien wel een nieuw beleid voor geschreven moet worden. Een voorbeeld:
Tip 6: Schrijf een paragraaf over voorzieningen van trans leerlingen en medewerkers.
Heel wat trans leerlingen en leerkrachten hebben (tijdelijk) specifieke noden die essentieel zijn voor een gezonde en prettige schoolomgeving. Dat kan gaan over het veranderen van de (roep)naam, voornaamwoorden, toiletblokken, etc. Je hoeft niet te wachten totdat er een trans leerling of medewerker uit de kast komt om hier een beleid over op te stellen. De drempel is immers veel hoger voor leerlingen of medewerkers om dit te doen als er nog geen informatie te vinden is. Bekijk zeker de brochure trans @ school voor meer informatie en tips die je kan integreren in je schoolbeleid of kijk op de website van transgenderinfo
Tip 7: Denk na over de toekomst, hoe gaan we het beleid implementeren?
Dit kan je doen aan de hand van de volgende vragen:
- Hebben we op dit moment al voldoende kennis in huis om dit beleid te implementeren? Zo nee, waar kunnen we deze kennis dan halen en wie kan dit doen?
- Welke stappen moeten we nog ondernemen om de geformuleerde beleidsaanbevelingen te finaliseren?
- Hoe gaan we het nieuwe beleid communiceren naar het schoolteam en hoe kunnen we rekening houden met mogelijke valkuilen?
- Wanneer komen we terug samen om te evalueren?
Tip 8: Externe begeleiding kan het proces gemakkelijker maken.
De onderwijsexperts van KLIQ kunnen op verschillende manieren helpen door:
- Een werkgroep te begeleiden tijdens het schrijven van een LGBTI-inclusief schoolbeleid.
- Een vorming te geven aan het team om de gedragenheid voor LGBTI-inclusief schoolbeleid te vergroten.
- Een school inclusietraject op te starten in de school
Heb je specifieke vragen dan kan je ons altijd contacteren via [email protected]
