Aan de slag: Secundair Onderwijs

Aanbevolen leerlijn

Kennismaking (eerste graad)

De leerlingen:

• Weten dat de mensenrechtensituatie voor LGBTI+ personen wereldwijd erg verschilt.
  • Kunnen een politieke kaart lezen die de situaties in verschillende landen weergeeft.
  • Tip: Bekijk de wereldkaarten van ILGA World
  • Tip: Stem af met de leerkracht geschiedenis, die de ontstaansgeschiedenis hiervan kan duiden.

Verdieping (tweede graad)

De leerlingen:

• Begrijpen dat discriminatie, uitsluiting en criminalisering push-factoren kunnen zijn in migratie.
• Weten wat een vluchteling en het recht op asiel is.
• Weten dat LGBTI+ mensen die hun land ontvluchten wegens vrees voor vervolging omwille van hun seksuele oriëntatie of genderidentiteit in België recht hebben op asiel.
  • Tip: Bekijk het verhaal van Mohammed: "Ik moest vluchten door mijn seksuele voorkeur."
  • Tip: Lees het verhaal van Jordan Ayesigye: "Toen ik mijn ogen opendeed, stonden mijn kleren in brand."

Verstedelijking

• Kunnen beschrijven hoe diversiteit zich in hun omgeving geografisch manifesteert.
• Kunnen verklaren waarom steden vaak diverser zijn dan het platteland.
• Kunnen vergelijken hoe LGBTI+ personen zich (on)veilig voelen op bepaalde plaatsen en hoe dit hun perceptie van ruimte beïnvloedt (safer spaces).
  • Tip: Bekijk de Queerkaart
  • Tip: Laat leerlingen zelf aangeven waar zij zich wel/niet veilig voelen
• Kunnen verklaren waarom mensen met gelijkaardige kenmerken vaak in dezelfde buurten gaan wonen (bijvoorbeeld: veiligheid, gemeenschapsgevoel,...).
  • Begrijpen de voor- en nadelen hiervan binnen het kader van de superdiverse samenleving.

Analyse (derde graad)

De leerlingen:

• Reflecteren over hun rol als wereldburger in een diverse mondiale samenleving.
• Reflecteren over hoe toerisme een impact heeft op mensenrechten wereldwijd.
• Leggen verbanden tussen mondialisering en veranderende houdingen tegenover sekse-, gender- en seksuele diversiteit.

________________________________________________

Relevante minimumdoelen

Binnen de eerste en derde graad zijn er geen minimumdoelen die relevant zijn binnen het kader van lesgeven over LGBTI+ binnen Aardrijkskunde.

Tweede graad

Basisvorming: sleutelcompetentie Ruimtelijk Bewustzijn:

Aanbevolen leerlijn

Kennismaking (eerste graad)

De leerlingen:

• Weten dat elk lichaam anders is en oké is.
• Weten dat niet ieders lichaam perfect in de hokjes 'man' en 'vrouw' past en dat bij sommige jongeren het lichaam in de puberteit anders kan ontwikkelen dan verwacht (1 op 2000 geboortes vertoont een intersekse variatie).
  • Weten waar ze terecht kunnen met vragen over variaties in seksekenmerken.
  • Tip: Intersekse Vlaanderen en IDEM
  • Tip: Luister naar het verhaal van Marleen
• Kennen de namen en functies van belangrijke geslachtskenmerken: penis, vagina, teelballen, zaadleiders, eierstokken, eileiders, baarmoeder,...
• Weten hoe het lichaam verandert tijdens de puberteit: hormonen, lichaamsbouw, beharing, borsten, stem, menstruatie,...
  • Bekijk meer op: Lesgeven over puberteit (Sensoa)
• Kennen het verloop van de menstruatiecyclus.
  • Bekijk meer op: Lesgeven over menstruatie (Sensoa)
  • Weten dat ook transgender jongens en mensen met een intersekse variatie kunnen menstrueren.
• Kennen het verschil tussen sekse/geslacht en genderidentiteit.
• Weten dat transgender personen zich anders voelen dan hun geboortegeslacht en dat dat oké is.
  • Weten dat ze terecht kunnen bij Awel en Lumi met vragen hierover.

Relationele en seksuele vorming

Hanteer de leerlijnen van Sensoa voor thema's zoals anticonceptie, menstruatie, soa's en hiv, puberteit, geslachtskenmerken en zwangerschap.

Tip: Stem af met de leerkracht biologie voor leerdoelen rond grenzen en weerbaarheid, relaties, de eerste keer, sexting, porno en meer.

Verdieping (tweede graad)

De leerlingen:

• Kennen de verschillende functies van testosteron, oestrogeen en progesteron.
• Weten dat zowel iedereen, ongeacht sekse, de drie geslachtshormonen heeft in verschillende mate.
• Weten dat homoseksueel en genderdivers gedrag ook veel voortkomt in de dierenwereld.

Analyse (derde graad)

De leerlingen:

Soa's en hiv

• Weten hoe soa's overgedragen worden en hoe ze zich ervoor kunnen beschermen
  • Bekijk meer ook: Lesgeven over soa's en hiv (Sensoa)
  • Opgelet: Vermijd stigmatisering van mannen die seks hebben met mannen wanneer het gaat over het risico op hiv-besmetting.
  • Tip: Een condoom gebruik je niet alleen bij penis-vaginaseks, maar ook bij anale seks of over speeltjes.
• Herkennen mythes en misverstanden over soa's en hiv.
• Bespreken de fysieke en mentale gevolgen van een soa, zoals het stigma op hiv.
• Weten wat PEP en PrEP zijn.
• Weten dat hiv niet overdraagbaar is als een persoon elke dag de medicatie neemt (niet detecteerbaar = niet overdraagbaar)
  • Bekijk meer op: "Hiv en dagelijks leven"
• Kunnen de aids/hiv-pandemie situeren en de impact ervan duiden op de wereldwijde samenleving.
  • Tip: Stem af met de leerkracht geschiedenis.

Fertiliteit

• Denken kritisch na over maatschappelijke verwachtingen omtrent voortplanting en ouderschap.
• Weten dat fertiliteitszorg bestaat en dat in principe iedereen er toegang tot heeft, ook LGBTI+ personen.
• Weten welke opties bestaan voor singles, man-man-koppels en vrouw-vrouw-koppels om kinderen te krijgen.

Uitbreiding: seksediversiteit

• Weten dat er naast XX en XY chromosomen ook andere varianten zijn, zoals XXY (Klinefelter), X0 (Turner), XXX, XXY.
• Weten dat embryo's een gonadale structuur hebben die zich kan ontwikkelen tot eierstokken, testikels of ovotestes.

________________________________________________

Relevante minimumdoelen

Eerste graad

Basisvorming: sleutelcompetentie Lichamelijke en Geestelijke Gezondheid

Basisvorming: sleutelcompetentie Wiskunde - Natuurwetenschappen - Technologie - STEM

Tweede graad

Basisvorming: sleutelcompetentie Wiskunde - natuurwetenschappen - technologie - STEM

Cesuurdoelen: wetenschapsdomein Biologie, onderdelen Uitgebreide Biologie (08.01) en Pakket uit Uitgebreide Biologie (08.02). 

Bekijk binnen welke studierichtingen deze specifieke eindtermen gelden.

Derde graad

Basisvorming: sleutelcompetentie Wiskunde - Natuurwetenschappen - Technologie - STEM

Specifieke eindtermen: wetenschapsdomein Biologie, onderdelen Uitgebreide Biologie (08.01), Pakket uit Uitgebreide Biologie (08.02) en Algemene Biologie (08.05).

Bekijk hier binnen welke studierichtingen deze specifieke eindtermen gelden.

Aanbevolen leerlijn

Kennismaking (eerste graad)

De leerlingen:

Identiteit en diversiteit

• Reflecteren over de gelaagdheid van hun eigen identiteit.
• Weten dat ieders identiteit anders is en oké is.
• Weten dat identiteit kan veranderen doorheen het leven (bijvoorbeeld tijdens de puberteit of bij ouderschap).
• Weten dat je informatie over je eigen identiteit niet moet delen en kunnen deze grens op een goede manier aangeven.
• Weten dat het belangrijk is om vertrouwelijk om te gaan met info over anderen hun identiteit.
• Geven concrete voorbeelden van diversiteit in hun omgeving en leggen uit waarom dit verrijkend kan zijn en soms uitdagend.
• Weten dat respect tonen voor iedereen, ook voor wie 'anders' is, de groep sterker maakt.
• Herkennen wanneer iemand buitengesloten of gepest wordt.
• Weten wat ze kunnen doen als ze mikpunt of omstaander zijn van pestgedrag (melden, hulp zoeken, reageren,...).

Relationele en seksuele vorming

Hanteer de leerlijnen van Sensoa voor thema's zoals de eerste keer, grenzen en weerbaarheid, porno, sexting en relaties.

Tip: Stem af met de leerkracht biologie voor leerdoelen rond voortplanting, soa's en hiv, veilig vrijen, puberteit, menstruatie en geslachtskenmerken.

• Kennen het verschil tussen sekse/geslacht, genderidentiteit, genderexpressie, seksuele oriëntatie en romantische oriëntatie.
• Kennen verschillende seksuele en romantische oriëntaties, zoals hetero, homo, lesbisch, bi, aseksueel,...
• Kennen de termen transgender en cisgender.
• Weten dat het oké is om te twijfelen over je genderidentiteit, seksuele oriëntatie en romantische oriëntatie.
  • Weten dat deze zaken kunnen veranderen doorheen het leven.
• Weten dat het oké is om te experimenteren met je genderexpressie.
• Weten dat sommige mensen nooit of weinig zin kunnen hebben in seks en dat dat oké is (aseksueel).
• Weten dat sommige mensen nooit of weinig verliefd worden op anderen en dat dat oké is (aromantisch).
• Weten dat deze zaken bij seks kunnen horen, maar dat ze niet noodzakelijk zijn en het oké is om dit niet te willen: penetratie, orgasme, geslachtsdelen, voortplanting, verliefdheid, een relatie, huwelijk.
• Weten dat deze zaken bij een romantische relatie kunnen horen, maar dat ze niet noodzakelijk zijn en het oké is om dit niet te willen: seks, fysieke affectie, samenwonen, trouwen, kinderen, exclusiviteit.
• Weten dat seks steeds hoort plaats te vinden met wederzijdse, enthousiaste toestemming.
• Weten dat ze terecht kunnen bij Awel en Lumi met vragen over relaties, seksualiteit en gender.

Verdieping (tweede graad)

De leerlingen:

• Leggen uit hoe context identiteit beïnvloedt (gezin, peers, school, media, geloof, online, cultuur,...).
• Weten wat stereotypen zijn en kunnen de effecten ervan op de samenleving beschrijven.
  • Kunnen genderstereotypen identificeren in media en maatschappij.
• Bespreken maatschappelijke ongelijkheid in relatie tot diversiteit.
• Kunnen respectvol hun mening uiten over maatschappelijke thema's, zoals genderrollen.

Wetgeving

• Weten wat discriminatie is en dat het verboden is.
  • Tip: Bekijk de video van Unia: Hoe werkt discriminatie?
  • Tip: Bekijk de video van Unia: Wat verbiedt de antidiscriminatiewetgeving?
• Maken kennis met de verschillende wettelijk beschermde discriminatiegronden.
  • Tip: 'Discriminatie Begrijpen' - Unia
• Weten wat vrijheid van meningsuiting betekent en waar de wettelijke grenzen liggen.
  • Tip: Lees 'Wat is Haatspraak' - Unia
• Herkennen haatspraak in online en offline contexten.
• Reflecteren over de gevolgen van discriminatie en haatspraak voor mikpunten en de samenleving.
• Weten wat ze kunnen doen als ze mikpunt of omstaander zijn van haatspraak of discriminatie.

Analyse (derde graad)

De leerlingen:

• Maken kennis met het begrip kruispuntdenken.
• Onderzoeken hoe meerdere vormen van ongelijkheid elkaar kunnen versterken (bv. armoede + homofobie).
• Analyseren hoe verschillende sociale bewegingen (bijvoorbeeld feminisme, antiracisme, LGBTI+ beweging) elkaar versterken.
• Zetten een solidariteitsactie op binnen hun eigen (school)omgeving.
• Kunnen polarisatie onderscheiden van conflict.
• Analyseren kritisch de manier waarop media en politieke actoren communiceren over (gender- en seksuele) diversiteit via (sociale) media.
  • Herkennen nepnieuws en misinformatie.
    • Weten op welke manier ze kunnen onderzoeken of informatie waarheidsgetrouw is.
    • Tip: Lees meer over hoe nepnieuws vaak de LGBTI+ gemeenschap treft.
  • Kunnen complottheorieën onderscheiden van waarheid.
    • Hebben inzicht in de structuur die complottheorieën meestal volgen.
• Kunnen verschillende standpunten in een maatschappelijk debat innemen, bijvoorbeeld omtrent representatie in de media.

Wetgeving

• Weten wat een haatmisdrijf is en kunnen duiden waarom hierbij een strafverzwaring toegepast wordt.
  • Tip: Lees 'Wat is een haatmisdrijf?' - Unia
• Weten wat ze kunnen doen als ze mikpunt of omstaander zijn van een haatmisdrijf.

________________________________________________

Relevante minimumdoelen

Alle graden

Deze minimumdoelen gelden binnen alle graden en alle finaliteiten. 

Basisvorming: sleutelcompetentie Burgerschap:

Basisvorming: sleutelcompetentie Sociaal-Relationele Competenties:

Derde graad

Specifieke eindtermen: Wetenschapsdomein Sociale Wetenschappen: Samenleving en Politiek, onderdelen Sociale en Humane Wetenschappen (15.01), Pakket uit Sociale en Humane Wetenschappen (15.02) en Communicatiewetenschappen (15.03).

Bekijk binnen welke studierichtingen deze specifieke eindtermen gelden.

Aanbevolen leerlijn

Kennismaking (eerste graad)

• Kunnen privacy-instellingen toepassen en voorzichtig omspringen met het delen van persoonlijke gegevens.
• Weten dat niet iedereen online is wie die zegt te zijn (catfishing, nepaccounts, ...).
• Weten dat afspreken met een online contact altijd eerst met een volwassene besproken moet worden.
  • Bekijk ook: Lesgeven over sexting (Sensoa)
  • Bekijk ook: Lesgeven over online sociale vaardigheden (Sensoa)
• Herkennen haatdragende en discriminerende (waaronder homofobe, bifobe, transfobe, interfobe) online uitspraken of memes en weten dat dit niet aanvaardbaar is.

Verdieping (tweede graad)

• Herkennen nepnieuws en misinformatie.
  • Weten op welke manier ze kunnen onderzoeken of informatie waarheidsgetrouw is.
  • Tip: Lees meer over hoe nepnieuws vaak de LGBTI+ gemeenschap treft.
• Kunnen AI-gegenereerde beelden onderscheiden van echte beelden.
• Kunnen complottheorieën onderscheiden van waarheid.
  • Hebben inzicht in de structuur die complottheorieën meestal volgen.
• Kunnen toelichten hoe online discriminatie (cyberpesten, haatcampagnes, etc.) schadelijk zijn.
• Kunnen de juridische regels toepassen en weten wanneer de grenzen van vrije meningsuiting overschreden worden.
• Weten waar en hoe discriminatie, cyberpesten en haatspraak gemeld kunnen worden.
• Herkennen signalen van ongepast of manipulerend gedrag, zoals iemand die druk zet om snel foto's te delen of af te spreken.
• Kennen de wetgeving rond sexting en de verspreiding van beeldmateriaal.
  • Bekijk ook: Lesgeven over sexting (Sensoa)
  • Bekijk ook: Lesgeven over online sociale vaardigheden (Sensoa)

Analyse (derde graad)

• Kunnen algoritmes kritisch beoordelen.
  • Hebben inzicht in hoe algoritmes de samenleving kunnen beïnvloeden, bijvoorbeeld echo-kamers, radicalisering, engagement bias (of rage baiting), schoonheidsidealen,...
    • Bekijk ook: Lesgeven over schoonheidsidealen (Sensoa)
• Weten hoe ze artificiële intelligentie kritische kunnen toepassen, met bijzonder aandacht voor de reproductie van seksistische en discriminerende bias.
• Kunnen reflecteren over ethische dilemma's, zoals:
  • De bestrijding van haatspraak vs. vrije meningsuiting
  • De kansen en uitdagingen van sociale media voor mensenrechtenbewegingen
  • Online anonimiteit
  • Datingapps
  • Artificiële Intelligentie
• Weten waar en hoe discriminatie, cyberpesten en haatspraak gemeld kunnen worden.
• Weten welke veiligheidsstrategieën ze kunnen toepassen bij online daten.
  • Bekijk ook: Lesgeven over sexting (Sensoa)
  • Bekijk ook: Lesgeven over online sociale vaardigheden (Sensoa)

________________________________________________

Relevante minimumdoelen

Basisvorming: sleutelcompetentie Digitale Competenties.

Dit minimumdoel geldt binnen alle graden en alle finaliteiten.

Derde graad

Specifieke eindtermen: Wetenschapsdomein Sociale Wetenschappen: Samenleving en Politiek, onderdeel Communicatiewetenschappen (15.03).

Bekijk binnen welke studierichtingen deze specifieke eindtermen gelden.

Specifieke eindtermen: wetenschapsdomein Moderne Talen: Taalwetenschappen, onderdeel Introductie tot Taaltechnologie (02.07):

Bekijk binnen welke studierichtingen deze specifieke eindtermen gelden.

Aanbevolen leerlijn

Kennismaking (eerste graad)

Leerlingen:

• begrijpen dat mensen op verschillende manieren geld verdienen en besteden, en dat dit niet altijd gelijk verdeeld is.
• weten je gezinssituatie een impact heeft op hoe je geld beheert: single vs. partnerrelatie, met of zonder kinderen,...
• weten hoe reclame werkt en dat het soms stereotypen en genderrollen versterkt.
• beseffen dat mensen niet altijd gelijke kansen hebben op huisvesting en werk door vooroordelen en discriminatie.
• weten dat discrimineren verboden is.

Verdieping (tweede graad)

Leerlingen:

• weten dat de inkomenskloof tussen mannen en vrouwen bestaat en kunnen het verklaren (bv. sectoren, deeltijds werk, discriminatie).
• kunnen eenvoudig uitleggen hoe het komt dat alleenstaanden financieel zwaarder belast worden.
• weten dat er voordelen verbonden zijn aan huwen of wettelijk samenwonen.
• kunnen kritisch nadenken over de maatschappelijke normen die hiervan aan de grondslag liggen.
• kunnen eenvoudig uitleggen hoe werkloosheid financiële en sociale problemen kan veroorzaken die elkaar kunnen versterken (vicieuze cirkel), bijvoorbeeld: leningen, huisvesting, verzekeringen, pensioen,...
• herkennen dat er discriminatie bestaat op de arbeidsmarkt en weten welke doelgroepen hier het vaakst slachtoffer van worden, zoals trans personen.
• weten dat de overheid belastingen int en uitgeeft om de samenleving te ondersteunen.

Analyse (derde graad)

Leerlingen:

• lichten toe hoe diversiteit en gelijkheid in de samenleving een positief effect hebben op de economie en welvaart.
• weten wat human resources management is.
• kunnen toelichten waarom werkgevers inzetten op diversiteit en inclusie als onderdeel van het HR management.
• leggen verbanden tussen arbeidsmarktindicatoren (werkloosheidsgraad, jeugdwerkloosheid, knelpuntberoepen, enz.) en de kansen van verschillende groepen (bv. jongeren, vrouwen, trans personen).
• analyseren hoe discriminatie op de arbeidsmarkt economische ongelijkheid vergroot zowel in het binnen- als buitenland.
• weten waar discriminatie op de arbeidsmarkt gemeld kan worden.
• weten wat subsidies zijn, waarvoor ze bestaan en waarom ze belangrijk zijn in een democratie.

________________________________________________

Relevante minimumdoelen

Derde graad

Basisvorming: sleutelcompetentie Economische en financiële competenties

Specifieke eindtermen: wetenschapsdomein Economie, onderdelen Uitgebreide Algemene Economie (16.01) en Uitgebreide Bedrijfswetenschappen en Recht (16.05). 

Bekijk binnen welke studierichtingen deze specifieke eindtermen gelden.

Aanbevolen leerlijn

Kennismaking (eerste graad)

De leerlingen:

• Ontdekken dat identiteit meerdere lagen heeft (bv. levensbeschouwing, cultuur, gender) en dat iedereen respect verdient.
• Herkennen dat naastenliefde een kernwaarde is in veel levensbeschouwingen, die vaak gericht is op solidariteit met wie kwetsbaar is of uitgesloten wordt.
• Leren dat levensbeschouwingen door gemeenschappen wereldwijd heel anders beleefd en ingevuld worden.
• Leren dat religieuze teksten zeer verschillend geïnterpreteerd worden.

Verdieping (tweede graad)

De leerlingen:

• Kennen het onderscheid tussen religieuze en culturele praktijken.
• Leren hoe verschillende levensbeschouwingen en culturen kijken naar gender en seksualiteit.
  • Ontwikkelen empathie en oefenen in luisteren naar andere standpunten, ook als ze verschillen van hun eigen visie.
  • Denken kritisch na over hoe ze zich ten opzichte hiervan willen verhouden.
  • Reflecteren over hoe we kunnen samenleven met verschillende visies op gender en seksualiteit.
  • Leren om beargumenteerd in dialoog te gaan hierover.
  • Tip: Module 5 over religie van de handleiding: Recht op Liefde, ontwikkeld door ella & Merhaba
• Reflecteren over de positie van religie, de maatschappij en het individu in relatie tot gender- en seksuele diversiteit.
• Herkennen stereotypen over levensbeschouwingen (bijvoorbeeld moslims zijn homofoob).
• Weten dat er gelovige LGBTI+ personen zijn.
• Weten dat veel gelovigen voorstander zijn van de mensenrechten van LGBTI+ personen zijn.
  • Tip: Kan je gelovig en LGBTI+ zijn? (Lumi)
  • Tip: The Book of Queer Prophets: 24 writers on sexuality and religion, Hunt Ruth (2020)

Analyse (derde graad)

De leerlingen:

• Reflecteren over de impact en gevolgen van het religieus bestempelen van bepaalde culturele praktijken.
• Reflecteren over de veranderbaarheid van culturele praktijken.
• Reflecteren over wat "vrijheid" betekent vanuit verschillende ethische perspectieven.
  • Passen dit toe op vraagstukken m.b.t. gender- en seksuele diversiteit.
• Reflecteren over wat “goed leven en goed handelen” betekent vanuit verschillende ethische perspectieven.
  • Passen dit toe op vraagstukken m.b.t. gender- en seksuele diversiteit.
• Ontwikkelen argumentatievaardigheden om genuanceerde standpunten in te nemen.

Historisch en koloniaal perspectief

• Onderzoeken hoe homo- en transfobie in religieuze contexten historisch zijn ontstaan.
• Weten dat gendernormen en seksualiteitsnormen wereldwijd verspreid zijn via kolonisatie.
• Weten dat voor het tijdperk van kolonisatie genderdiverse personen vaak spirituele rollen speelden en vandaag soms ook nog doen.

________________________________________________

Relevante minimumdoelen

Alle graden

Deze minimumdoelen gelden zowel voor de eerste, tweede als derde graad en voor alle finaliteiten.

Basisvorming: sleutelcompetentie Burgerschap:

Basisvorming: sleutelcompetentie Sociaal-Relationele Competenties:

Tweede graad

Cesuurdoelen: wetenschapsdomein Filosofie, onderdeel Filosofie (05.01) en Pakket uit Filosofie (05.02):

Bekijk in welke studierichtingen deze cesuurdoelen gelden.

Derde graad

Specifieke eindtermen: wetenschapsdomein Filosofie, onderdelen Filosofie (05.01) en Pakket uit Filosofie (05.02):

Bekijk in welke studierichtingen deze eindtermen gelden.

Aanbevolen leerlijn

Eerste graad (prehistorie, oud nabije oosten, klassieke oudheid)

De leerlingen:

• Begrijpen dat we zeer weinig weten over gender, relaties, gezinnen en seksualiteit in de prehistorie.
• Weten hoe in de Griekse en Romeinse samenleving omgang met gender en seksualiteit anders was dan nu, bv. homoseksualiteit kwam voor maar had andere betekenissen.
• Vergelijken hoe het gezin en de rol van mannen/vrouwen in de klassieke oudheid verschilden van vandaag.
• Leren dat patriarchale samenlevingen bepalend waren voor hoe naar gender gekeken werd.
• Ontdekken dat beroemde figuren uit de oudheid (zoals Alexander de Grote) mogelijk relaties hadden met mensen van hetzelfde geslacht, maar dat dit vaak anders voorgesteld werd.
• Begrijpen dat iedereen, ook historici, vanuit hun eigen tijd en standpunt naar het verleden kijken. 

Tweede graad (middeleeuwen en vroegmoderne tijd)

Middeleeuwen

De leerlingen:

• Beschrijven hoe de kerk en de wet in de middeleeuwen seksualiteit sterk reguleerden.
• Weten dat relaties tussen mensen van hetzelfde geslacht als 'zonde' of 'sodomie' werden beschouwd.
• Weten dat dit o.a. in Gent en Brugge leidde tot vervolgingsgolven.
• Leerlingen leggen verbanden tussen de vervolging van “anders-zijn” in het verleden (bv. sodomieten, ketters, heksen) en hedendaagse vormen van discriminatie.

Vroegmoderne tijd

De leerlingen:

• Vergelijken Europese middeleeuwse en vroegmoderne opvattingen over gender en seksualiteit met de meer open houding in sommige niet-westerse samenlevingen.
  • Tip: A Map of Gender-Diverse Cultures
• Leggen uit dat kolonisatie niet alleen goederen en macht exporteerden, maar ook gedachtegoed.
• Onderzoeken hoe kolonisten hun opvattingen over gender en seksualiteit wereldwijd verspreidden.
• Leggen het verband dat door kolonisatie veel landen vandaag nog steeds strenge wetten tegen LGBTI+ personen hebben.

Derde graad (moderne en hedendaagse tijd)

De leerlingen:

• Beschrijven hoe homoseksuele mannen tijdens het nazi-regime vervolgd werden en verplicht werden het roze driehoek-symbool te dragen.
• Beschrijven hoe lesbische vrouwen tijdens het nazi-regime in mindere mate vervolgd werden en verplicht werden het zwarte driehoek-symbool te dragen wat stond voor 'asocialen'.
• Weten wie Alan Turing was, kennen de cruciale rol die hij speelde in de ontknoping van WOII en weten dat hij nadien slachtoffer werd van de wetgeving die homoseksualiteit criminaliseerde in het Verenigd Koninkrijk.
• Duiden de seksuele revolutie en de opkomst van de LGBTI+ (toen nog holebi-) beweging in het Westen.
• Onderzoeken hoe de Vlaamse LGBTI+ beweging vergelijkbaar of verschillend was met bewegingen in andere landen.
• Weten wie Suzan Daniël was.
• Duiden de Stonewall riots en leggen de link met het wereldwijde fenomeen van Pride vandaag.
• Plaatsen de LGBTI+ strijd in de bredere context van mensenrechten en emancipatiebewegingen (bv. feminisme, burgerrechtenbeweging, strijd tegen racisme).
• Lichten toe dat LGBTI+ personen altijd bestaan hebben en gebruiken historische argumenten om uitspraken als “vroeger bestond dat niet” te weerleggen.
• Analyseren hoe standplaatsgebondenheid beïnvloedde hoe historische LGBTI+ figuren als heteroseksueel werden voorgesteld door historici.

________________________________________________

Relevante minimumdoelen

Eerste graad

Basisvorming: Sleutelcompetentie Historisch Bewustzijn

Tweede graad

Basisvorming: Sleutelcompetentie Historisch Bewustzijn

Derde graad

Basisvorming: Sleutelcompetentie Historisch Bewustzijn

Specifieke eindtermen: wetenschapsdomein Algemene Doorstroomcompetenties, onderdeel Historisch Bewustzijn: Uitbreiding (01.02).

Bekijk binnen welke studierichtingen deze specifieke eindterm geldt.

Aanbevolen leerlijn

Kennismaking (eerste graad)

Leerlingen:

• Kennen het verschil tussen woordgeslacht (genus) en gender in de taal.
• Weten of en hoe een zin verandert wanneer het onderwerp van gender verandert.
• Leren via eenvoudige teksten dat gender- en seksuele diversiteit ook terug te vinden zijn in antieke bronnen.

Verdieping (tweede graad)

Leerlingen:

• Kunnen gender- en seksuele diversiteit in de bredere maatschappelijke en culturele context van de Oudheid situeren.
• Lezen teksten en reflecteren over maatschappelijke normen rond gender, relaties, seksualiteit, etc.
  • Bijvoorbeeld: teksten rond vriendschap, liefde en begeerte: Sappho, Achilles & Patroclus, Dionysus-cultus
  • Bijvoorbeeld: gender in relatie tot maatschappelijke positie: slavernij, burgerrechten, genderrollen.
• Reflecteren over gelijkenissen en verschillen met de maatschappij vandaag.

Analyse (derde graad)

Leerlingen:

• Begrijpen dat iedereen, ook historici, vanuit hun eigen tijd en standpunt naar het verleden kijken.
• Ontdekken dat beroemde figuren uit de oudheid (zoals Alexander de Grote) mogelijk relaties hadden met mensen van hetzelfde geslacht, maar dat dit vaak anders voorgesteld werd.
• Vergelijken verschillende vertalingen en interpretaties van passages rond seksualiteit en gender.

________________________________________________

Relevante minimumdoelen

Eerste graad

Basisvorming: sleutelcompetentie Andere Talen

Tweede graad

Basisvorming: zie minimumdoelen Eerste graad.

Cesuurdoelen: wetenschapsdomein Klassieke Talen: Latijn en/of Grieks, onderdelen Literatuur (03.02) en Cultuurgeschiedenis (03.03)

Bekijk binnen welke studierichtingen deze cesuurdoelen gelden.

Derde graad

Basisvorming derde graad arbeidsfinaliteit: zie minimumdoelen Eerste graad

Basisvorming doorstroom- en dubbele finaliteit: sleutelcompetentie Andere Talen

Specifieke eindtermen: wetenschapsdomein Klassieke Talen: Latijn en/of Grieks of Hebreeuws, onderdelen Literatuur (03.02) en Cultuurgeschiedenis (03.03):

Bekijk binnen welke studierichtingen deze specifieke eindtermen gelden.

Aanbevolen leerlijn

Kennismaking en verdieping (eerste en tweede graad)

De leerlingen:

• Tonen respect voor elkaars fysieke en mentale grenzen tijdens sport: lachen elkaar niet uit, moedigen elkaar aan,...
• Ontdekken dat verschillen in fysieke prestaties vaak groter zijn tussen individuen (binnen eenzelfde groep jongens of meisjes) dan gemiddeld tussen jongens en meisjes als geheel.

Analyse (derde graad)

De leerlingen

• Ontwerpen een sportwedstrijd waarbij teams of groepen ingedeeld worden op basis van andere parameters dan gender, zoals lengte, snelheid, kracht, ervaring,...
• Kunnen uitleggen waarom dit bijdraagt aan eerlijkheid, uitdaging en plezier voor iedereen.
• Nemen verantwoordelijkheid in het creëren van een respectvolle en veilige sportomgeving, o.a. door in te grijpen bij uitsluiting.

________________________________________________

Relevante minimumdoelen

Alle graden

Dit minimumdoel geldt binnen alle graden en alle finaliteiten.

Basisvorming: sleutelcompetentie Sociaal-Relationele Competenties:

Aanbevolen leerlijn

Kennismaking

Leerlingen:

• Kennen het verschil tussen woordgeslacht (genus) en gender in de taal.
• Weten of en hoe een zin verandert wanneer het onderwerp van gender verandert.
• Kennen basiswoordenschat rond familie en gezinsvormen in de doeltaal die aansluit bij de diverse realiteit.
  • Bijvoorbeeld: stiefbroer, halfzus, pluspapa, meemoeder, adoptievader, ouder, sibling, pleegouder, draagmoeder,...
• Leren via eenvoudige teksten dat gender- en seksuele diversiteit in alle culturen en tijden aanwezig zijn.

Verdieping

Leerlingen:

• Weten dat taal evolueert.
• Duiden het belang van inclusief taalgebruik.
• Bespreken hoe representatie in verhalen invloed heeft op beeldvorming over LGBTI+ personen.
• Kennen woordenschat rond sekse-, gender- en seksuele diversiteit: lesbisch, homoseksueel, biseksueel, transgender, intersekse, non-binair,...
• Lezen een kort verhaal of artikel over LGBTI+ thema's en beschrijven de ervaringen van het personage.
• Ontwikkelen inlevingsvermogen voor personages die verschillen van hen.

Analyse (derde graad)

Leerlingen:

• Analyseren kritisch hoe gendernormen in taal weerspiegeld worden.
  • Bijvoorbeeld: op vlak van het gebruik van mannelijke vormen als neutraal.
• Leren dat talen verschillende oplossingen hebben voor genderinclusieve taal.
• Kunnen traditionele en vernieuwende vormen van genderinclusieve communicatie herkennen.
  • Frans: écriture inclusive: étudiant·e·s, iel
  • Engels: singular they
  • Duits: Student/Studentin > Studierende, StudentInnen, Student_innen
  • Spaans: todos/todas > todes, tod@s, todxs
• Lezen literaire teksten waarin gender- en seksuele diversiteit een thema is en bespreken de maatschappelijke relevantie ervan op de maatschappij.

________________________________________________

Relevante minimumdoelen

Eerste graad

Basisvorming: sleutelcompetentie Andere Talen

Tweede graad

Basisvorming: zie minimumdoelen Eerste graad.

Cesuurdoelen: wetenschapsdomein Moderne Talen, onderdeel Taalwetenschappen: Pragmatiek (02.04),

Bekijk binnen welke studierichtingen dit cesuurdoel geldt.

Derde graad

Basisvorming derde graad arbeidsfinaliteit: zie minimumdoelen Eerste graad

Basisvorming doorstroom- en dubbele finaliteit: sleutelcompetentie Andere Talen

Specifieke eindtermen: wetenschapsdomein Moderne Talen: Taalwetenschappen, onderdelen Sociolinguïstiek m.i.v. interculturele aspecten (02.02), Pragmatiek (02.04), Uitgebreide Pragmatiek (02.06) en Introductie tot Taaltechnologie (02.07):

Specifieke eindtermen: wetenschapsdomein Moderne Talen: Frans en Engels, onderdelen Literatuur (02.20) en Interactie over Literatuur en Samenleving (02.21): 

Specifieke eindtermen: wetenschapsdomein Moderne Talen: Duits, onderdelen Landeskunde (02.28) en Literatuurbeleving (02.29).

Specifieke eindtermen: wetenschapsdomein Moderne Talen: Vierde moderne vreemde taal, onderdeel Aspecten van Interculturele Communicatie (02.32)

Bekijk binnen welke studierichtingen deze specifieke eindtermen gelden.

Aanbevolen leerlijn

Kennismaking (eerste graad)

De leerlingen:

• Herkennen eenvoudige kenmerken van betrouwbare en onbetrouwbare teksten (bronvermelding, misleidende titels, emotioneel taalgebruik).
• Kunnen tekstsoorten vergelijken en argumenteren waarom een bron wel of niet betrouwbaar is.
• Lezen een kortverhaal, gedicht of fragment met een LGBTI+ thema en verwoorden in eenvoudige woorden hun beleving.
• Herkennen de voornaamwoorden die/hen/hun in korte zinnen.
  • Tip: Lees het advies van de Taalunie rond taal en gender.
• Herkennen in verhalen of personages eenvoudige stereotypen.

Verdieping (tweede graad)

De leerlingen:

• Herkennen nepnieuws en misinformatie.
  • Weten op welke manier ze kunnen onderzoeken of informatie waarheidsgetrouw is.
  • Tip: Lees meer over hoe nepnieuws vaak de LGBTI+ gemeenschap treft.
• Kunnen complottheorieën onderscheiden van waarheid.
  • Hebben inzicht in de structuur die complottheorieën meestal volgen.
• Weten waar de juridische grenzen van vrije meningsuiting liggen.

Inclusief taalgebruik

• Weten dat taal evolueert.
• Duiden het belang van inclusief taalgebruik.
• Bespreken hoe representatie in verhalen invloed heeft op beeldvorming over LGBTI+ personen.
• Passen die/hen/hun correct toe in gesproken en geschreven taal.
  • Tip: Lees het advies van de Taalunie rond taal en gender.
• Reflecteren over hoe mannelijke benamingen en voornaamwoorden als neutraal gebruikt worden.
• Kunnen inclusieve taal toepassen:
  • neutrale aanspreekvormen,
  • functietitels genderneutraal formuleren,
  • vermijdingsstrategieën inzetten.
    • Tip: Bekijk de brochure van de Federale Overheid: Tips voor Genderinclusief Schrijven
    • Tip: Bekijk onze gids voor inclusieve communicatie (op vlak van gender, seksualiteit en handicap)

Analyse (derde graad)

De leerlingen:

• Lezen een literair werk met een LGBTI+ thema en interpreteren dit op literaire, maatschappelijke en persoonlijke niveaus.
• Reflecteren kritisch op hoe veranderingen in taal maatschappelijke verandering zichtbaar maken.
  • Tip: Bekijk de woordenlijst Inclusief Taalgebruik van VRT
• Analyseren de rol van media en literatuur in de beeldvorming over minderheidsgroepen, zoals LGBTI+ personen.
  • Begrijpen waarom vrouwelijke auteurs vroeger soms mannelijke pseudoniemen gebruikten.
  • Begrijpen waarom auteurs vroeger soms codes gebruikten om LGBTI+ thema's te beschrijven.
    • Leggen verbanden met hedendaagse debatten rond zichtbaarheid en representatie.
• Weten hoe ze artificiële intelligentie kritische kunnen toepassen, met bijzonder aandacht voor de reproductie van seksistische en discriminerende bias.

________________________________________________

Relevante minimumdoelen

Alle graden

Deze minimumdoelen gelden binnen alle graden en binnen alle finaliteiten.

Basisvorming: sleutelcompetentie Nederlands.

Tweede graad

Zie minimumdoelen voor alle graden.

Basisvorming: sleutelcompetentie Nederlands:

Cesuurdoelen: wetenschapsdomein Moderne Talen, onderdeel Taalwetenschappen: Pragmatiek (02.04),

Bekijk binnen welke studierichtingen dit cesuurdoel geldt.

Derde graad

Zie minimumdoelen voor alle graden.

Basisvorming: sleutelcompetentie Nederlands:

Specifieke eindtermen: wetenschapsdomein Moderne Talen: Taalwetenschappen, onderdelen Sociolinguïstiek m.i.v. interculturele aspecten (02.02), Pragmatiek (02.04), Uitgebreide Pragmatiek (02.06) en Introductie tot Taaltechnologie (02.07):

Bekijk binnen welke studierichtingen deze specifieke eindtermen gelden.